به گزارش پایگاه خبری تحلیلی سه خبر،برنامه صف اول با حضور رییس اوقاف و امور خیریه به  موضوع تاریخ تحولات وقف در ایران پرداخت. جزییات گفتگو به شرح ذیل است .

سوال: وقف چیست و چه ماهیتی دارد؟

حجت الاسلام و المسلمین خاموشی رئیس اوقاف و امور خیریه: وقف یک ماهیت شرعی و حقوقی است که رابطه مالکانه شخص را بعد از اینکه صیغه وقف را جاری کرد با مال قطع می‌کند و اصطلاحاً او آن مال را حبس می‌کند و منافع و بهره برداری از آن مال را برای نیتی معطوف می‌کند، به نظر می‌رسد جامعه دینی و ایرانی اسلامی سابقه زیادی در وقفیاتی که با آن اشنا است دارد.
حجت الاسلام و المسلمین خاموشی: قدیمی‌ترین وقفی که در ایران ثبت شده، وقفی است در استان اصفهان قریب هزار و ۱۲۱ سال قبل بوده و در آن زمان قاضی القضات مصر بر این مهر تایید زده، صد‌ها سال قبل مثلا مثل وقف رشیدی بیش از ۷۰۰ سال است که یک دانشکده علم الدیان رشیدین فاضل همدانی این را وقف کرده که در تبریز است و یک ثبت یونسکو هم دارد که این نشان دهنده این است که ایران اسلامی به اوقاف زیادی آشنا بوده، یکی از وقف‌های خیلی قدیمی وقف‌های گوهر شاد است که در خراسان رضوی واقع است که مسجد گوهر شاد برای این وقف و اوقاف وابسته برای این مسجد مقرر شده، مردم ما می‌شناسند که وقف یعنی محدود کردن تصرف مالکانه در آن کار به جزء بر نیت واقف، این سابقه به ما یک نکته‌ای را تذکر می‌کند، و آن تذکر این است که گویا ملکیت در اموال چند شاخه دارد، یک شاخه را می‌توانیم بگوییم مالکیت انفال، بیت المال و دولت است که الان هم در نظامات فعلی ما این را همه قبول دارند یعنی برای انفال کسی مالک نیست، فقط دولت‌ها شان تصرف را دارند.
حجت الاسلام و المسلمین خاموشی: یک مالکیت، مالکیت شخصی است که افراد حقوق خصوصی دارند، ملک، زمین، ساختمان و… یا منقول مانند ماشین این‌ها را می‌گویند ملکیت خصوصی یک ملکیت تعاونی هم است که به نظر می‌رسد شاخه‌ای دیگری در اسلام به طور جدی مطرح بوده و است و در ایران اسلامی سابقه زیادی دارد و آن هم بحث وقف است، وقف مالکیت برای شخص نیست بلکه تصرفات شانی است، یعنی تولیت تولی می‌کند اگر خود واقف برای خودش تعیین کرده باشد که من می‌خواهم تصرف کنم تا مادامی که خود او در حیات است یا بعد از او برای اشخاصی یا اوصافی تعریف می‌کند برای اینکه اگر در قید حیات نبود این وقف را چگونه نگهداری کنیم فردی که به عنوان متولی است و اگر تولیت نداشت قانون الان آمده تعییین کرده که سازمان اوقاف نظارت و تصدی کند، اوقافی که متولی ندارد، این مفهومش همان شاخه دیگر که بسیار پرقدرت است یعنی توان سرمایه‌ای این را اگر لحاظ کنیم، یکی ازشاخه‌های متوول ایران اسلامی است.

سوال: در وقف‌های جدید استقبال شایانی از آن می‌شود به طور نمونه در یکسال گذشته چه میزان به موقوفات اضافه شده است؟

حجت الاسلام و المسلمین خاموشی: به طور متوسط ما در هر سال بیش از هزار و ۵۰۰ وقف ثبت شده داریم در مقام مقایسه با قبل انقلاب اسلامی از نظر تعداد وقف ثبت شده می‌توانیم بگوییم دو و نیم برابر تعداد است، حجمی نیست، در زمان قدیم جمعیت کم و مالکیت‌ها بر عرصه‌ها زیاد بوده مثلا شخصی هزاران هکتار داشته ممکن بود جایی را وقف کند، اما الان نه فرد یک آپارتمان، زمین زراعی، کتابخانه، دانشگاه، کارخانه، بیمارستان، کتابخانه، دانشگاه، مدرسه، حوزه علمیه و … بستگی به نیت دارد وقف می‌کند.

سوال: تعدادی که اشاره کردید در یکسال گذشته بیشتر در چه موضوعات و حوزه‌هایی بوده است؟

حجت الاسلام و المسلمین خاموشی: نیت‌ها زیاد است ما سعی می‌کنیم نیت‌هایی که طرف مشورت واقع شویم به نیت‌های جدید بیشتر تشویق کنیم و نیاز جامعه را بگوییم، اصولا وقف در زمینه‌ای شکل می‌گیرد که شخص واقف می‌خواهد موضع و مشکلی را از مردم حل کند، در زمانی فضای خلاء فضای کالبدی آموزشی می‌بینند، مدرسه سازی زیاد رونق گرفته، الان هم می‌بینید که خیرین مدرسه ساز بیشترین مدارس را آن‌ها می‌سازند، در یک زمانی در یک شهری فردی احساس می‌کند بیمارستان خاصی درشاخه علمی علم طب خاص خلاء وجود دارد و می‌آید وقف می‌کند.
حجت الاسلام و المسلمین خاموشی:ما در سال‌های اخیر وقف‌های تبرعی، وقف‌های دانش بنیان و وقف‌هایی در زمینه‌های مختلف مثلا زمانی که سیل آمد وقف حوادث غیر مترقبه زیاد شد و آمدند به این عنوان که اگر مشکلی در نقطه‌ای از کشور پدید آمد از این وقف می‌توان مصرف کنید که مشکل حل شود.

سوال: وقف دانش بنیان در یکسال گذشته قابل توجه است؟

حجت الاسلام و المسلمین خاموشی: بله طرف مشورت واقع شدیم، سطح علمی جامعه هم بالارفته واقفین محترمی هم هستند که به صورت خاص مثلا برای تجهیزات پزشک، دارو و درمان و رشد علم وقف می‌کنند، ما یک وقفی داریم به نام وقف البرز که بدو انقلاب اسلامی این واقف محترم زنده بوده می‌آید به حضرت امام (ره) امرش را واگذار می‌کند و وقف جایزه علمی می‌کند و گفته است که در این موقوفه چیزی را دخالت ندهید فقط اموال خود من و فقط هم جایزه علمی باشد، بسیار هم پربرکت است،