به گزارش پایگاه خبری ۳خبر، داده‌های تازه مرکز آمار نشان می‌دهد شاخص «دسترسی به مسکن» که بیانگر مدت زمان لازم برای خرید یک واحد ۱۰۰ متری با کل درآمد سالانه خانوار است، در سطح کشور به طور میانگین ۱۰ سال و در تهران حدود ۱۸ سال برآورد شده است. این در حالی است که معیار رایج جهانی برای این شاخص کمتر از ۱۵ سال محسوب می‌شود.

با وجود این، شاخص دیگری با عنوان «مدت زمان انتظار بر اساس پس‌انداز سالانه» شرایط واقعی‌تری از وضعیت مسکن در ایران ارائه می‌دهد. بر اساس این شاخص، یک خانوار شهری در سال ۱۴۰۳ برای خانه‌دار شدن به طور متوسط باید ۴۹ سال و در تهران نزدیک به ۸۹ سال پس‌انداز کند.

این ارقام هرچند همچنان بسیار بالا هستند، اما نسبت به سال ۱۴۰۲ بهبود قابل توجهی داشته‌اند؛ چراکه در آن سال مدت انتظار در کل کشور ۵۹ سال و در تهران ۱۵۲ سال (بیش از یک قرن و نیم) برآورد شده بود. به این ترتیب، فاصله زمانی در تهران بیش از ۴۰ درصد کاهش یافته است.

کارشناسان سه عامل اصلی را در این تغییر مؤثر می‌دانند:

1. کاهش شتاب رشد قیمت مسکن؛ نرخ تورم مسکن از بیش از ۶۰ درصد در سال ۱۴۰۲ به حدود ۱۵ درصد در سال ۱۴۰۳ رسید.

2. رشد درآمد خانوارها فراتر از نرخ تورم مسکن؛ به‌طوری که متوسط رشد درآمد در کشور ۳۳.۶ درصد و در تهران ۲۹ درصد گزارش شد.

3. افزایش نرخ پس‌انداز خانوارها؛ در سطح کشور از ۱۸ به ۲۱ درصد و در تهران از ۱۳ به ۲۰ درصد. البته این رشد بیشتر ناشی از افزایش ارزش دارایی‌ها در دهک‌های بالای درآمدی بوده و مستأجران سهم اندکی از آن برده‌اند.

با وجود این بهبود نسبی، شرایط همچنان بحرانی توصیف می‌شود؛ زیرا مدت انتظار برای خانه‌دار شدن در تهران حدود ۶ برابر و در کل کشور ۳ برابر میزان متعارف جهانی است.

بر اساس گزارش‌ها، نرخ فقر مسکن در سال ۱۴۰۲ به بالاترین سطح دو دهه اخیر یعنی ۴۰ درصد در میان مستأجران رسیده است. همچنین شکاف طبقاتی در مالکیت مسکن افزایش یافته است؛ به‌گونه‌ای که طی ۱۶ سال اخیر تعداد خانوارهای صاحب‌خانه در دهک دهم دو برابر شده، اما در دهک اول تنها ۶۰ درصد رشد کرده و همه مستأجران این دهک همچنان در فقر قرار دارند.

افزایش شدید اجاره‌بها نیز بخش زیادی از توان پس‌انداز خانوارها را از بین برده و دو ابزار اصلی برای خانه‌دار شدن یعنی پس‌انداز و وام بانکی عملاً کارایی خود را از دست داده‌اند.