او با اشاره به اینکه سامانه «ثنا» با پنجره واحد خدمات الکترونیک قضایی متفاوت است، گفت: «ثنا» شناسه قضایی افراد است، اما پنجره واحد سامانه گسترده تری است که خدمات مختلف قضایی را ارائه می‌کند از جمله اینکه می‌توانید برخط در هر ساعتی از شبانه روز شناسه قضایی «ثنا» را از این پنجره واحد دریافت کنید در حالی که پیش از این برای دریافت آن باید به دفاتر خدمات الکترونیک یا مراجع قضایی مراجه می‌کردید.

کاظمی فرد با بیان اینکه پارسال از ابتدای راه اندازی این خدمت ثبت نام ثنای بیش از ۶۰۰ هزار نفر را به صورت کاملاً الکترونیکی، برخط و غیرحضوری انجام دادیم، ادامه داد: پس از دریافت ثنا می‌توانید وارد پنجره واحد خدمات قوه قضائیه شوید و از آن محل به سایر خدمات دسترسی پیدا کنید

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه تا پایان شهریور باید یک سوم خدمات پرکاربرد به درگاه ملی پنجره واحد دولت الکترونیک بپیوندند آیا این موضوع شامل حال شما هم می‌شود؟ گفت: بله؛ این موضوع در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ مصوب شده است و در حال انجام زیرساخت‌های فنی اش هستیم و امیدواریم بتوانیم تا پایان تیر به پنجره واحد دولت متصل شویم، یعنی هموطنانمان از پنجره واحد دولت هم می‌توانند به خدمات پنجره واحد قوه قضائیه دسترسی پیدا کنند.

کاظمی فرد با اشاره به اینکه دریافت شکوائیه یکی از خدمات خاصی است که به صورت برخط در اختیار مردم قرار می‌دهیم، افزود: همه خدمات مورد نیاز کاربران تخصصی از جمله وکلا، نمایندگان حقوقی دستگاه‌ها یا کارشناسان رسمی از سال گذشته به صورت غیرحضوری است، یعنی یک وکیل می‌تواند همه خدمات و حتی جلسات رسیدگی و انعقاد قرارداد با موکل خود را کاملاً به صورت الکترونیکی انجام دهد و نیازی به مراجعه حضوری نیست.

وی با اشاره به اینکه از زمان شیوع کرونا، ارائه خدمات غیر حضوری قضایی افزایش یافته است، اضافه کرد: پارسال وکلا حدود سه و نیم میلیون اقدام و کارشناسان رسمی حدود یک و سه دهم میلیون اقدام را به صورت برخط ثبت کردند و حتی بر اساس تشخیص قاضی آن‌ها می‌توانند الکترونیکی در جلسات رسیدگی شرکت کنند.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه، برگزاری جلسات دادرسی الکترونیک را از تحولات بزرگ دستگاه قضا برشمرد و گفت: با این کار، لازم نیست اصحاب دعوی مسافت طولانی را برای شرکت در جلسات دادرسی طی کنند و افراد ساکن خارج از کشور هم می‌توانند به صورت برخط در این جلسات شرکت کنند.

برگزاری ۲۲۵ هزار جلسه دادرسی الکترونیک در سال گذشته

کاظمی فرد افزود: پارسال ۲۲۵ جلسه رسیدگی الکترونیکی برگزار شد و در برخی موارد افراد شرکت کننده خارج از کشور بودند و نخستین بار توانستیم خدمات الکترونیک قضایی را در اختیار ایرانیان خارج از کشور قرار دهیم.

وی شرکت غیرحضوری زندانیان در جلسات تحقیق و رسیدگی را از دیگر مزایای برگزاری جلسات دادرسی الکترونیک بیان و اضافه کرد: اکنون تنها ۲۵ درصد زندانیان ما به صورت فیزیکی جا به جا می‌شوند.

آقای کاظمی فرد با اشاره به مخاطرات امنیتی و هزینه‌های زیاد جا به جایی زندانیان ادامه داد: اکنون ۷۵ درصد جلسات رسیدگی بین زندان و دادگاه‌ها به صورت الکترونیکی برگزار می‌شود و این رقم در برخی از استان‌ها تا ۹۰ درصد است.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه با اشاره به اینکه جلسات رسیدگی الکترونیکی در دو ماه ابتدای امسال نسبت به مدت مشابه پارسال بیش از ۹۰ درصد رشد داشته است، گفت: این نشان می‌دهد که برگزاری جلسات الکترونیکی تنها به دوران کرونا منحصر نمی‌شود و دستگاه قضا عزم جدی دارد که بتواند از این جلسات در رسیدگی به پرونده‌ها استفاده کند.

کاظمی فرد در پاسخ به این پرسش که امنیت جلسات الکترونیکی چگونه تضمین می‌شود و افراد حاضر در آن چگونه اصالت سنجی می‌شوند؟ افزود: تشخیص برگزاری حضوری یا الکترونیکی جلسات دادرسی بر عهده قاضی است؛ در صورتی که غیرحضوری انتخاب شود برای طرفینی که قرار است در این جلسه شرکت کنند پیامکی ارسال و از آن‌ها پرسیده می‌شود که می‌خواهند این جلسه را حضوری بیایند یا غیرحضوری؛ اگر به صورت غیرحضوری انتخاب کنند، آدرس دسترسی دیگری برای شرکت در جلسه برای آن‌ها ارسال می‌شود.

وی ادامه داد: این خدمت توسط سه شرکت دانش بنیان ارائه می‌شود.

کاظمی فرد با اشاره به اینکه اصحاب دعوا به صورت تصویری در جلسه دادرسی حاضر می‌شوند، گفت: آن‌ها می‌توانند از طریق گوشی‌های خودشان حضور پیدا کنند و در برخی موارد هم جلسات ترکیبی داریم که تعدادی از اصحاب دعوا حضوری و تعدادی هم مجازی در جلسه شرکت می‌کنند.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه با اشاره به اینکه همه زندان‌های کشور به اتاقک‌هایی مجهز شدند که زندانی می‌تواند با حضور در آن‌ها به صورت الکترونیکی در جلسات دادگاه شرکت کند، گفت: این اتاقک‌ها صرفاً برای شرکت در جلسات رسیدگی نیست بلکه زندانیان می‌توانند از این طریق با خانواده هایشان ملاقات کنند.

کاظمی فرد افزود: این اتاقک‌های ملاقات غیرحضوری در ۱۵ استان کشور به صورت آزمایشی راه اندازی شده است که امید داریم امسال بتوانیم کل کشور را پوشش بدهیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه اتقان آراء و اعتبارسنجی شهود از تکالیف سند تحول قضایی بر عهده مرکز آمار و فناوری اطلاعات است، گفت: سامانه‌ای را ایجاد کردیم که همه اطلاعات شهود و مطلعین را در آن ثبت می‌کنند؛ در برخی موارد افرادی به عنوان شهود حرفه‌ای هستند که پول می‌گیرند و شهادت دروغ می‌دهند.

کاظمی فرد ادامه داد: دستگاه‌های نظارتی ممکن است این افراد را شناسایی کند و به سامانه‌های ما اطلاع دهند که این شخص یک شاهد حرفه‌ای است؛ یکی از روش‌های دیگری که می‌توان شاهد واقعی را از شاهد غیرواقعی و حرفه‌ای تشخیص داد این است که در بانک اطلاعاتی خودمان جستجو می‌کنیم.

وی افزود: پارسال جستجو کردیم و هشت هزار شاهد را پیدا کردیم که بیش از سه بار شهادت دادند؛ زمانی که قاضی می‌خواهد شهادت جدید را ثبت کند به محض این که کد ملی را ثبت می‌کند سامانه به قاضی هشدار می‌دهد که ایشان در سال گذشته بیش از سه بار شهادت داده است، البته ممکن است این سه بار شهادتش مرتبط با پرونده‌های خودش باشد و این به تشخیص قاضی است، اما سامانه هشدار لازم را می‌دهد تا قاضی این را مد نظر داشته باشد که ممکن است یک شاهد حرفه‌ای باشد.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه اضافه کرد: قاضی با ابزار‌هایی که در اختیارش است می‌تواند بررسی کند که این شاهد در چه پرونده‌هایی شهادت داد و محل و مورد شهادتش چه بوده است؛ این ابزار هوشمند می‌تواند به حذف پدیده شاهد حرفه‌ای در دستگاه قضایی خیلی کمک کند.

کاظمی فرد افزود: یکی از ابزار‌هایی که در اختیار قضات قرار دادیم، بحث استعلامات است؛ اکنون بیش از ۲۵ نوع استعلام از جمله استعلامات مربوط به اصالت سنجی اسناد، شغل و اعسار افراد را در اختیار قضات قرار دادیم که به صورت برخط بتوانند از نهاد‌های مرتبط استعلام بگیرند.

وی اضافه کرد: متوقف این ۲۵ استعلام نیستیم و تقریباً به بیش از ۲۰۰ نوع استعلام نیاز داریم، اما فعلا از پرکاربردترین‌ها آغاز کردیم.

کاظمی فرد ادامه داد: پارسال به حدود دو میلیون استعلام به صورت برخط پاسخ دادیم.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه با بیان اینکه حدود صد نوع سامانه مختلف داریم، گفت: در حال قرار دادن بعضی از این سامانه‌ها در پنجره واحد هستیم؛ بعضی به صورت عمومی است یعنی نیازی به هیچ شناسه قضایی نداریم و جزو خدماتی می‌شود که در اختیار عموم مردم می‌گذاریم مثل درگاه ملی قوه قضائیه، اما خیلی از خدماتمان ویژه فقط قضات است و خدماتی هم ویژه وکلا، کارشناسان رسمی، نمایندگان حقوقی دستگاه‌های دولتی و دیوان عدالت اداری داریم.

کاظمی فرد افزود: برای این که از این پراکندگی‌ها جلوگیری کنیم سعی می‌کنیم این خدمات را از نظر فنی متمرکز کنیم مثلاً برای مردم پنجره واحد را ایجاد کردیم و برای قضات سامانه مدیریت پرونده‌های قضایی را داریم که تمام خدماتی که در اختیار قضات قرار می‌دهیم در همان مجموعه متمرکز می‌کنیم.

وی اضافه کرد: در هر حیطه مختلفی سعی می‌کنیم برای کسی که قرار است استفاده کننده خدمات باشد در یک مکان مشخصی همه خدمات را دریافت کند.

راه اندازی نسخه آزمایشی سامانه انتشار آرای قضایی

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه گفت: نسخه آزمایشی سامانه انتشار آرای قضایی آماده شده و در اختیار همه قضات قرار گرفته است و در مرحله بعد در اختیار پژوهشگران و نخبگان قرار خواهد گرفت.

کاظمی فرد با اشاره به نفوذ بالای فناوری و اطلاعات در دستگاه قضایی افزود: این قوه پیشتازترین مجموعه حاکمیتی در استفاده از خدمات الکترونیک است.

وی ادامه داد: اگر هم کاستی وجود دارد می‌تواند ناشی از نقص عملکرد ما باشد که ابزار و تجهیزات لازم را در اختیار قضات و همکاران قضایی قرار ندادیم، ولی استفاده همکاران قضایی به قدری برای ما انرژی بخش بوده است که هر بار سعی می‌کنیم سامانه جدید را در اختیارشان بگذاریم و مشکلاتشان را حل کنیم تا بتوانند استفاده لازم را از فناوری اطلاعات داشته باشند.

کاظمی فرد با بیان اینکه سامانه انتشار آرای قضایی یکی از سامانه‌های مهم اشاره شده در سند تحول قضایی و از تکالیف میان مدت مرکز آمار فناوری اطلاعات است، اضافه کرد: نسخه آزمایشی اولیه این سامانه آماده شده و در اختیار همه قضات به عنوان فاز نخست آزمایشی داخل کشور قرار گرفته است و در مرحله بعد در اختیار پژوهشگران و نخبگان قرار خواهد گرفت.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه گفت: یکی از مباحث مهمی که در این سامانه به آن اشاره شده، محرمانگی و گمنام سازی است یعنی زمانی که می‌خواهیم یک رأی را منتشر کنیم مهم است که همه نشانه‌هایی را که بتوان این رأی را به یک شخص نسبت داد حذف کنیم.

او با بیان اینکه این بحث به صورت دستی امکان پذیر نیست و باید به صورت هوشمند و ماشینی انجام شود، افزود: با کمک شرکت‌های دانش بنیان و ابزار‌های هوش مصنوعی توانستیم این کار را انجام دهیم، یعنی رأی توسط ابزار‌های هوشمند، گمنام سازی و سپس منتشر می‌شود و در اختیار مخاطبین مشخص شده در سند تحول قرار می‌گیرد.

کاظمی فرد با اشاره به اینکه این سامانه کامل آماده شده و روزانه رأی را منتشر می‌کنیم، گفت: بانک آراء به ۳۰۰ هزار رأی رسیده و روزانه در حال افزایش است و امید داریم این رقم تا آخر سال به پنج میلیون رأی برسد.

شناسایی و توقیف اموال محکوم علیه از طریق سامانه هوشمند استعلامات مالی

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه با بیان اینکه سامانه سهام یا سامانه هوشمند استعلامات مالی یکی از ابزار‌هایی بود که در اختیار قضات اجرای احکام قرار دادیم، افزود: یکی از مشکلاتی که معمولاً مردم مواجه می‌شدند این بود که پس از این که رأی قطعی برایشان صادر می‌شد باید دنبال اموال محکوم علیه می‌گشتند تا بتوانند حق خود را بگیرند.

وی ادامه داد: قضات اجرای احکام با استفاده از سامانه هوشمند استعلامات مالی می‌توانند به صورت برخط اموال شخصی را در حدی که محکوم شده است استعلام بگیرند که آیا اموال لازم را در بورس و بانک و یا پلاک‌های انتظامی و املاک به نام دارد؟

کاظمی فرد افزود: استفاده دیگری که این سامانه دارد در بحث ادعا‌های اعسار از پرداخت «محکومٌ به» و یا اعسار از پرداخت هزینه دادرسی است و قاضی می‌تواند با استفاده از این سامانه هر کدام از این ادعا‌ها را در مدت زمان کوتاه بررسی کند و این موضوع از طولانی شدن زمان دادرسی جلوگیری می‌کند.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه گفت: زمانی کاغذی را که نام ۳۵ بانک بر روی آن نوشته شده بود در اختیار طرف می‌گذاشتند و باید از همه این بانک‌ها استعلام گرفته می‌شد که طرف چقدر موجودی حساب دارد و بر اساس آن تصمیمات گرفته می‌شد، اما اکنون همه این کار‌ها به صورت الکترونیکی در چند دقیقه انجام و از همه بانک‌ها استعلام گرفته می‌شود.

کاظمی فرد ادامه داد: این موضوع در کیفیت اجرای احکام و بررسی ادعا‌های اعسار بسیار تاثیرگذار است و مدت زمان دادرسی را کاهش می‌دهد.

وی اضافه کرد: در مرحله بعدی سامانه هوشمند استعلامات مالی، خدمات تراکنش‌های مالی از جمله تراکنش‌های بورس و جا به جایی املاک و پلاک انتظامی را دریافت می‌کنیم و مرحله بعد، توقیف همه این موارد است یعنی قاضی بتواند همه این موارد را پس از شناسایی، برخط بازداشت کند تا دیگر امکان انتقال نداشته باشد.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه با بیان اینکه امیدواریم این کار را تا پایان شهریور انجام دهیم، گفت: برخی دستگاه‌های پاسخ دهنده زیرساخت لازم را ندارند که به ما بدهند؛ زیر ساخت لازم از سوی قوه قضاییه آماده شده است، اما آن دستگاهی که باید استعلام لازم را در اختیار ما قرار دهد هنوز آمادگی پاسخ دهی به این نوع استعلامات چه از نوع تراکنش‌ها چه از نوع بازداشت به صورت برخط را ندارد.

کاظمی فرد همچنین درباره سامانه ارجاع به کارشناس افزود: این سامانه دو قسمت دارد؛ یک قسمت، ارجاع به کارشناس از سمت قاضی و قسمت دیگرش پاسخ کارشناس است؛ در قسمت اول که قاضی کارشناسی را باید به یک کارشناس ارجاع دهد سامانه‌ای را طراحی کردیم که به صورت هوشمند یک کارشناس را از بین کسانی که ظرفیت دارند تصادفی انتخاب و به قاضی معرفی می‌کند.

وی با اشاره به اینکه این سامانه راه اندازی شده و در مرحله آزمایشی است، اضافه کرد: در قسمت بعدی که کارشناس باید پاسخ دهد در حال پیگیری هستیم که زیرساخت‌هایی را در آن طرف شکل دهیم؛ با مرکز و کانون کارشناسان همکاری خوبی را شکل دادیم و امید داریم که با شکل گیری زیرساخت، همه این تکلیف را بتوانیم باهم انجام دهیم.

کاظمی فرد اضافه کرد: در ارجاع به کارشناس که به قوه قضائیه مربوط است اقدامات خوبی انجام شده است و امیدواریم با آماده سازی همه زیرساخت ها، این تکلیف را به طور کامل به پایان برسانیم.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه گفت: این قوه بر اساس بند «الف» ماده ۱۱۷ برنامه ششم توسعه، ملزم به راه اندازی سامانه استعلامات بود که این کار انجام شد و بر اساس بند «پ» ماده ۱۱۶ برنامه ششم توسعه در مورد ایجاد سجل محکومیت‌های مالی است که از تکالیف قوه قضائیه برای ایجاد شفافیت و اعتبار سنجی است.

کاظمی فرد ادامه داد: بر این اساس، محکومیت‌های مالی را به صورت برخط در اختیار مؤسسات و دستگاه‌های اجرایی قرار می‌دهیم تا این افراد را اعتبارسنجی کنند.

او اضافه کرد: بانک مرکزی جزو نخستین درخواست دهندگان بود و کار‌های فنی اولیه آن انجام شده است و منتظریم به صورت عملیاتی در سامانه‌هایی که دارند استفاده شود.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه گفت: یکی از خدمات دیگری که روی همین خدمت در پنجره واحد در اختیار مردم قرار دادیم بحث استعلامات سجل محکومیت مالی برای اشخاص است؛ زمانی که می‌خواهید با شخصی معامله کنید این پرسش مطرح می‌شود که آیا شخص مقابلتان محکومیت دارد یا ندارد؟ اگر محکومیت مالی دارد و آیا محکومیتش اجرا شده است یا نه هنوز تعهد دارد؟ بر اساس این می‌توانید تصمیم گیری کنید که آیا مراوده مالی را با او انجام دهید یا خیر؟

کاظمی فرد افزود: پارسال بیش از ۱۶ هزار نفر از این سامانه استفاده کردند و از خدماتش بهره بردند.

وی همچنین با اشاره به اینکه گواهی عدم سوء پیشینه خدمتی بود که از سال ۹۹ راه اندازی کردیم، اضافه کرد: پارسال بیش از دو میلیون گواهی عدم سوء پیشینه را صادر کردیم.
کاظمی فرد با اشاره به اینکه صدور گواهی عدم سوء پیشینه به صورت غیرحضوری امکان پذیر است، ادامه داد: تقریباً ۳۰ درصد مردم یعنی حدود ۶۰۰ هزار نفر این گواهی را از همین روش دریافت کردند و زمان صدور این گواهی به صورت میانگین دو روز کاری است و در برخی مواقع در مدت چند ساعت نیز صادر می‌شود در حالی که صدور این گواهی در گذشته دو تا سه هفته نیز طول می‌کشید.

وی در پاسخ به این پرسش که مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه برای افزایش ظرفیت‌های خودکاربری چه برنامه‌هایی دارد؟ گفت: دادخواست بدوی و تجدید نظر دیوان عدالت اداری را به صورت خودکاربری داریم و صدور گواهی سوء پیشینه نیز به صورت خودکاربری امکان پذیر است و قرارداد الکترونیک وکالت را نیز می‌توانیم به صورت خودکاربری انجام دهیم.

کاظمی فرد افزود: خدمت لایحه و استشهادیه الکترونیک برای بحث اعسار و گواهی حصر وراثت از خدمات جدیدی است که در هفته‌های آتی در اختیار مردم قرار می‌گیردکه به صورت غیرحضوری و خودکاربری انجام می‌شود.

وی اضافه کرد: برنامه ویژه‌ای داریم تا خدمات حقوقی ساده شود و مردم بتوانند به راحتی، کار مورد نظرشان را از دستگاه قضا درخواست کنند.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه با تاکید بر اینکه دستگاه قضا برای استفاده از فناوری‌های نوین عزم جدی دارد، گفت: یکی از تاکیدات مقام معظم رهبری در حکم انتصاب رئیس قوه قضائیه لزوم بهره مندی از فناوری‌های نوین بوده است.

کاظمی فرد با اشاره به اینکه هوشمند سازی قوه قضائیه در سال‌های گذشته آغاز شده است و با سرعت ادامه دارد، افزود: سامانه متعددی را ارائه کردیم، اما یکی از خدماتی که شاید مغفول مانده، سامانه «سامع» (سامانه ارتباط مردمی عدلیه) است.

وی اضافه کرد: مکان مشخصی را در پنجره واحد به اسم سامانه «سامع» مشخص کردیم که مردم با مراجعه به آن می‌توانند سوالات خود را مطرح و پاسخ خود را دریافت کنند و عموم کار‌هایی که در قوه قضائیه انجام می‌شود در این سامانه اطلاع رسانی می‌شود.

کاظمی فرد از رسانه ملی خواست در مورد سامانه‌های قوه قضائیه اطلاع رسانی و فرهنگ سازی کند.